1 فایل پیوست
ولت مد سخت افزاري كارت گرافيك Gainward Geforce 8500GT 512 – DDR2
با سلام به خدمت همه دوستان عزیز
قبل از شروع يادآور مي گردد كه نوشته زير صرفاً تجارب اين حقير درخصوص ولت مد سخت افزاري كارت گرافيك GF 8500GT بوده و هيچگونه آموزش VoltMode مدنظر بنده نمي باشد.
مقدمه كوتاهي درخصوص ولت مد
افزايش ولتاژ يك قطعه مانند كارت گرافيك بصورت سخت افزاري را ولت مد مي گوييم. شركتهاي سازنده قطعات مانند كارت گرافيك، قيمت تمام شده هر قطعه را با توجه به قطعات بكار برده شده در كارت، نوع و تكنولوژي هسته كارت، نوع و تكنولوژي حافظه ها و چند متغير ديگر تعيين كرده و به بازار ارائه مي كنند. هر كارت گرافيك از سه بخش اصلي هسته، حافظه ها و مدار رگولاتور ولتاژ تشكيل شده است. سازندگان با توجه به ظرفيت اسمي (نه فيزيكي) دو بخش هسته و حافظه ها، فركانس معيني را براي كارت گرافيك ست مي كنند. به طبع آن، ولتاژ معيني نيز براي فعاليت هسته و حافظه ها توسط مدار رگولاتور ولتاژ به كارت در نظر مي گيرند. اعمال ولتاژ معين باعث شده تا هسته و حافظه ها در فركانس معيني به فعاليت بپردازند.
چرا ولت مد؟
در بحث آوركلاكينگ، عموماً آوركلاك كارت گرافيك بصورت نرم افزاري است. يعني بواسطه نرم افزارهايي مانند RivaTuner، MSI AfterBurner، Nvidia Inspector و ... مي توان فركانس هسته، شيدر و حافظه ها را افزايش داد كه اين افزايش بستگي به تكنولوژي هسته و حافظه ها و مقدار ولتاژ ديفالت اعمال شده به كارت و كيفيت خازنها و چوكهاي استفاده شده در برد كارت گرافيك دارد.
اما اين افزايشها محدود بوده و نمي توان بدون محدوديت فركانس هسته، شيدر و حافظه ها را افزايش داد. علت اصلي اين محدوديت، كمبود ولتاژ ورودي به هسته و حافظه ها است.
در كارتهاي گرانقيمت و حرفه اي، كاربر توسط برخي از نرم افزارها قادر به افزايش ولتاژ كارت گرافيك بوده لذا كاربر مي تواند در صورت نياز به اعمال ولتاژ بيشتر جهت افزايش فركانسها، ولتاژ را توسط نرم افزار افزايش دهد. اما آيا تمام كارتها اين قابليت را دارند؟ مسلماً اينطور نيست و تعداد محدودي از كارتهاي گرافيك گرانقيمت اين قابليت را دارند. حال چه بايد كرد؟ اينجاست كه ولت مد به كمك كاربر آمده و او را از كمبود ولتاژ بي نياز مي سازد.
انواع VoltMode در كارتهاي گرافيك
دو روش مرسوم در ولت مد كارتهاي گرافيك وجود دارد:
1- پنسيل مود یا مودکردن کارت با مداد: پنسيل مود يا مود مداد، شيوه ايست كه كاربر با كشيدن مداد روي مقاومت يا مقاومتهاي معين پايه فيدبك مدار رگولاتور ولتاژ هسته يا حافظه ها، باعث كاهش مقاومت پايه FB شده كه اين كاهش سبب افزايش نسبي ولتاژ تا محدوده معيني مي گردد. اين روش مزيت و عيبي دارد. مزيت اين روش اين است كه ساده و آسان بوده و كافيست كه مقاومت مورد نظر را پيدا كرده و بر روي آن مداد كشيد تا مقدار مقاومت پايه FB كاهش و در نتيجه ولتاژ افزايش پيدا كند. اما عيب آن اينست كه اين روش هميشه جوابگو نبوده و برخي از مواقع، عليرغم افزايش ولتاژ هيچ گونه تغييري در افزايش فركانس هسته يا حافظه ها ديده نمي شود. در مبحث پنسيل مود، گاهاً اتفاق مي افتد كه نياز است براي افزايش ولتاژ، دو و يا حتي سه مقاومت درگير در پايه FB را پنسيل گرفت.
2- ولت مد سخت افزاري: در اين نوع از ولت مد، با افزودن يك مقاومت متغير (مولتي ترن) بر روي پايه فيدبك آي سي مدار رگولاتور ولتاژ هسته يا حافظه ها بصورت سخت افزاري، باعث افزايش فركانس خواهيم شد. اين روش بسيار كارا و مؤثر است. با روش ولت مد سخت افزاري مي توان تا حد امكان ولتاژ مورد نياز جهت افزايش فركانس هسته يا حافظه ها را به كارت گرافيك اعمال نمود. در ادامه، ولت مد سخت افزاري كارت گرافيك ارزان قيمت و رده پايين Geforce 8500GT با برند گينوارد را با همين شيوه دنبال مي كنيم.
نمايي از كارت گرافيك Gainward Geforce 8500GT 512 – DDR2
[Only registered and activated users can see links. Click Here To Register...]
ولت مد سخت افزاري كارت گرافيك Gainward Geforce 8500GT 512 – DDR2
در ابتداي كار، بايستي مدار رگولاتور ولتاژ را روي كارت پيدا كرد. همانطور كه در عكس مشخص است، در كارت فوق مدارهاي رگولاتور ولتاژ هسته و حافظه ها تقريباً در كنار يكديگر قرار گرفته اند. مدارهاي رگولاتور ولتاژ داراي يك آي سي هستند كه اين آي سي، وظيفه تامين ولتاژ مورد نياز هسته يا حافظه ها را بر عهده دارد. بر روي تمامي آي سي ها و قطعات الكترونيكي نام و ظرفيت آن قطعه درج شده است. لذا بعد از يافتن آي سي هاي مورد نظر و خواندن شماره آي سي، به سراغ يافتن نقشه اين آي سي ها جهت پيدا كردن پايه فيدبك (FB) مي رويم. لازم بذكر است كه يافتن پايه فيدبك آي سي اصلي ترين بخش جهت ولت مد است.
مدار رگولاتور ولتاژ هسته در وسط و حافظه ها در سمت چپ
[Only registered and activated users can see links. Click Here To Register...]
آي سي هر دو مدار رگولاتور ولتاژ كارت گرافيك ما يكسان و شماره آن RT9259A است. با جستجو در اينترنت و سايتهايي مانند AllDatasheet ، نقشه آي سي فوق را پيدا كرده و بعد از قرائت نقشه، متوجه شديم كه پايه چهارم آي سي پايه فيدبك است. لازم بذكر است كه در آي سيها، نقطه كوچكي وجود دارد. براي شمارش پايه ها، اولين پايه زير نقطه را اولين پايه در نظر مي گيريم.
نكته مهم: درخصوص يافتن آي سي مدار رگولاتور ولتاژ هر كارت، مهم است كه بدانيم كدام آي سي، آي سي مورد نظر ماست. براي اينكه مطمئن شويم كه آي سي ما همان آي سي رگولاتور ولتاژ است بايد دقت كنيم كه اگر در نقشه آي سي، پايه فيدبك يا FB وجود نداشت آن آي سي آي سي مدار رگولاتور نيست و بايد به سراغ آي سي هاي ديگر كارت برويم. پس آي سي مورد نظر ما حتماً يك پايه FB بايد داشته باشد.
طبق نقشه، پايه چهارم پايه فيدبك (FB) و پايه هفتم آي سي، پايه اتصال زمين يا GND است. در ولت مد سخت افزاري ما با اين دو پايه سروكار داريم.
حال نوبت به يافتن مقاومت مناسب جهت افزودن به آي سي فوق است. لذا مولتيمتر را بر روي اهممتر قرار داده و مقدار مقاومت پايه فيدبك رو اندازه گيري كرديم كه مقدار اين مقاومت براي FB هسته حدوداً 0.654 اهم و براي FB حافظه ها مقدار 0.573 اهم بود. حال اولين مقاومت بعد از پايه FB را نيز پيدا كرده و مقدار مقاومت آن را خوانديم. لازم بذكر است كه اين مقاومت شايد اولين مقاومت بعد از پايه FB نبوده و شايد دومين و يا حتي سومين مقاومت بعد از پايه فيدبك باشد. چيزي كه مهم است اينكه اين مقاومت هر جا كه وجود دارد حتماً بايد مقدارش همان مقدار مقاومت پايه فيدبك باشد.
بعد از پيدا كردن اين مقاومت (كه مسئول كاهش ولتاژ پايه فيدبك است)، توسط اهم متر مقدار آن را اندازه گرفتيم كه تقريباً نزديك به 1 كيلواهم بود. پس بايد از يك مقاومت متغير (مولتي ترن) 10 كيلواهم براي افزودن به پايه فيدبك استفاده كنيم.
اتصال مقاومت متغير به آي سي مدار رگولاتور ولتاژ
مهمترين قسمت ولت مد، بخش لحيمكاري و لحيم مولتي ترن به پايه FB آي سي مدار رگولاتور ولتاژ است.
براي اينكار، ابتدا دو تكه سيم به اندازه لازم آماده مي كنيم. توصيه مي شود كه از دو رشته سيم كابل IDE استفاده شود. سپس يك سر سيم را با دقت به پايه چهارم كه پايه فيدبك (FB) است لحيم مي كنيم. رشته سيم دوم را نيز با دقت به پايه هفتم كه اتصال زمين يا GND است لحيم مي كنيم. براي اتصال زمين مي توانيم رشته سيم دوم را به پنل كارت و يا زير پيچ ورودي DVI متصل كنيم. ولي ما سيم دوم را به پايه هفتم GND آي سي مدار رگولاتور ولتاژ هسته لحيم كرديم.
مولتي ترن ما داراي سه پايه بود كه با شماره هاي 1 الي 3 شماره گذاري شده اند. پايه شماره 1 پايه GND است. پايه شماره 2 يا پايه وسطي پايه اصلي كار است كه بايد به پايه FB آي سي لحيم گردد. پايه شماره 3 نيز بايد قطع گردد چون در ولت مد بكار نمي آيد. لذا ما اول پايه 3 را قطع كرديم. سر ديگر رشته سيم اول را كه به پايه فيدبك (FB) آي سي رگولاتور هسته لحيم كرده بوديم را به پايه شماره 2 روي مقاومت متغير (مولتي ترن) لحيم كرديم. همچنين سيم دوم را نيز كه به GND لحيم كرده بوديم را نيز به پايه شماره 1 مولتي ترن لحيم كرديم. تا به اينجا كار اتصال مولتي ترن به مدار رگولاتور ولتاژ هسته اين كارت تمام است.
براي افزودن مولتي ترن دوم به آي سي رگولاتور ولتاژ حافظه ها و بدليل هم شماره بودن هر دو آي سي هسته و حافظه ها نيز دقيقاً مانند مدار رگولاتور هسته عمل كرده و مولتي ترن را به پايه فيدبك و گراند متصل مي كنيم.
نكته مهم و حياتي: بعد از لحيم كاري و نصب هر دو مولتي ترن به آي سي هاي هسته و حافظه ها، حتماً بايد هر دو مولتي ترن را به يكجاي برد كارت گرافيك محكم نموده تا از اتصال پايه ها به مدار ات كارت گرافيك و وارد آمدن صدمه جدي و حتي سوختن آي سي ها جلوگيري بعمل آيد.
ما از چسبهاي دو طرفه استفاده كرده و يكروي چسب را بر روي برد چسبانده و مولتي ترن را بر روي طرف دوم چسب چسبانده و محكم كرديم.
خنك سازي كارت و مدار رگولاتور ولتاژ كارت
بخش خنك سازي كارت و مدار رگولاتور ولتاژ را بايد جدي گرفت. بدليل افزايش ولتاژ كارت گرافيك در طول عمل ولت مد، حرارت بخش مدار رگولاتور خصوصاً آي سي اين مدار افزايش چشمگيري خواهد داشت. آي سي هاي ولتاژ كارتهاي گرافيك مانند مدار رگولاتور ولتاژ مادربوردها قابليت تحمل حرارت را نداشته و در صورت عدم دفع گرماي حاصل از فعاليت و افزايش ولتاژ، به سرعت خواهند سوخت. لذا براي دفع مناسب حرارت آي سي ها، ما از دو هيت سينك مسي كوچك كه از مس 99% ساخته شده استفاده كرديم. انتهاي اين هيتسينكها داراي چسب حرارتي مناسب بوده لذا آن را بر روي آي سي ها چسبانده و از يك فن با دو گردش مناسب براي خنك سازي هيتسينكهاي روي هر دو آي سي استفاده كرديم.
خنكسازي هسته كارت گرافيك هم بسيار مهم است. در صورت افزايش فركانس هسته كارت، دماي كارت بالا رفته و نياز است تا بر روي هيت سينك از يك فن با دور گردش مناسب جهت دفع خوب گرما استفاده گردد. بر روي هيتسينك كارت گرافيك مورد تست ما بدليل اينكه فاقد فن و سايلنت بود، از يك فن كوچك مربوط به پردازنده هاي قديمي اينتل اما با دور بالا استفاده كرديم. ضمناً از يك فن بزرگ با درو 8000 در دقيقه نيز براي هر دو بخش استفاده كرده تا حرارت توليد شده را به خوبي كنترل كنيم.
نصب كارت روي سيستم و افزايش ولتاژ
بعد از نصب كارت روي سيستم و بالا آمدن ويندوز، ما از آخرين درايور معرفي شده انويديا استفاده كرديم. هر چند شخصاً بارها تجربه كرده ام كه هميشه آخرين نسخه درايور در مبحث آوركلاكينگ مؤثر نيست. گاهي نسخه هاي قديمي تر كارآيي كارت گرافيك را در آوركلاك بسيار بالا خواهد برد.
بعد از نصب درايور، بلافاصله توسط مولتيمتر اقدام به سنجش ولتاژ كارت كرديم. ولتاژ هسته كارت كه در حالت ديفالت بر روي عدد 1.35 بود، با افزودن مولتي ترن به مقدار 1.36 رسيده بود. پس در مي يابيم كه با افزودن مقاومت متغير به آي سي، ولتاژ هسته به مقدار 0.01 افزوده مي شود. اين افزايش براي ولتاژ حافظه ها نيز صادق بود و ولتاژ ديفالت 1.90 حافظه ها به مقدار 1.91 افزايش يافته بود.
افزايش ولتاژ و تست پايداري
حال همه چيز محيا براي افزايش ولتاژ بود. مولتي ترن داراي يك پتانسيومتر بر روي خود است كه به واسطه چرخاندن اين پتانسيومتر، مقاومت كم يا زياد مي شود. در نتيجه كم و زياد شدن مقاومت، ولتاژ آن بخش كه مولتي ترن به آن متصل است نيز كم و زياد مي گردد. چرخاندن پتانسيومتر مولتي ترن خلاف عقربه هاي ساعت باعث كم شدن مقاومت مولتي ترن و در نتيجه افزايش ولتاژ گرديده و چرخاندن پتانسيومتر در جهت عقربه هاي ساعت باعث زياد شدن مقاومت و در نتيجه كاهش ولتاژ آي سي رگولاتور خواهد شد. توسط يك پيچ گوشتي ريز، ابتدا شروع به افزايش ولتاژ هسته كرديم.
افزايش ولتاژها بايد به آرامي و گام به گام صورت پذيرد. در گام اول، ولتاژ هسته را با چرخاندن پتانسيومتر مولتي ترن در جهت خلاف عقربه هاي ساعت به عدد 1.4 ولت رسانديم. سپس توسط نرم افزار Nvidia Inspector، فركانس هسته بر روي عدد 750 مگاهرتز ست گرديد.
نكته: درخصوص افزايش فركانس هسته، به اين نتيجه رسيديم كه اگر فركانس هسته و شيدر با هم لينك نباشند خيلي بهتر است. لذا اين دو را از حالت لينك خارج كرده و فركانس شيدر را هم به عدد 1700 مگاهرتز رسانديم. سپس تست پايداري را آغاز كرديم. در بحث تست پايداري، نرم افزارهاي مختلفي وجود دارد كه مي توان پايداري كارت گرافيك را تست كرد. ما از تست نرم افزار MSI AfterBurner استفاده كرديم كه كارت كاملاً پايدار بود. در حين تست، دماي كارت و خصوصاً دماي بخش رگولاتور ولتاژ كارت بايد كاملاً مانيتور گرديده تا دفع مناسب گرماي اين بخش حياتي براي ما به اثبات رسد. با توجه به افزودن هيتسينك مسي بر روي آي سي مدار رگولاتور ولتاژ هسته و همچنين فن، دماي اين بخش به خوبي كنترل گرديد.
در گام دوم، ولتاژ هسته بر روي عدد 1.5 ست شد و اين افزايش ولتاژ تا عدد 1.71 ولت ادامه يافت. در اين ولتاژ، فركانس هسته كارت بر روي عدد 900 مگاهرتز ست شد. همچنين فركانس شيدر هم بر روي عدد 2214 مگاهرتز ست گرديد. در تست با فركانس 900 مگاهرتز، تصوير كارت گرافيك مورد نظر ما داراي آرتيفكت گرديد. لذا مشخص شد كه فركانس 900 مگاهرتز كمي زياد است. البته افزايش ولتاژ بيشتر از 1.71 هم امكانپذير بود اما داراي ريسك زيادي بود كه همين ريسك ما را متقاعد ساخت تا به همين ولتاژ بسنده كنيم.
پس پرونده افزايش ولتاژ هسته اين كارت با مقدار ولتاژ 1.71 ولت در فركانسهاي 887 مگاهرتز براي هسته و 2200 مگاهرتز براي شيدر بسته شد. در اين فركانسها كارت كاملاً پايدار بود.
درخصوص افزايش ولتاژ حافظه ها، متاسفانه بدليل بي كيفيت بودن چيپهاي استفاده شده در مدار حافظه كارت و همچنين DDR2 بودن حافظه ها، با اين حال كه ولتاژ حافظه ها تا عدد 2.01 نيز افزوده شد، اما به محض افزايش نسبي فركانس حافظه ها، به سرعت ناپايداري ايجاد و سيستم ريست مي گرديد. لذا بطور كلي از افزايش و آوركلاك حافظه هاي كارت (بدليل ريسك بالا و خطر سوختن حافظه ها) صرفنظر گرديد.
تست نرم افزار 3DMark 2000 كارت قبل از ولت مد
[Only registered and activated users can see links. Click Here To Register...]
************************************************** ************
تست نرم افزار 3DMark 2000 كارت بعد از ولت مد
[Only registered and activated users can see links. Click Here To Register...]
نتيجه
كارت گرافيك Gainward Geforce 8500GT 512 – DDR2 جزء كارتهاي رده پايين و ارزان قيمت بازار است. سازندگان اين نوع كارتها، بدليل پايين آوردن هزينه توليد و افزايش سهم سود، از چيپهاي با كيفيت پايين در مدار حافظه استفاده كرده اند. البته كيفيت پايين به اين معني نيست كه كارت گرافيك فوق كاركرد خوبي ندارد. دليل اطلاق كيفيت پايين چيپها، حساس بودن چيپها نسبت به افزايش ولتاژ و به تبع آن عدم توانايي در افزايش فركانس حافظه ها در آوركلاكينگ كارت گرافيك فوق است.
ولت مد كارت فوق فقط بر روي مدار رگولاتور ولتاژ هسته انجام گرفت كه نتيجه اين افزايش ولتاژ، افزايش فركانس هسته تا عدد 887 مگاهرتز و شيدر تا عدد 2214 مگاهرتز بود كه براي كارتي در اين رنج قيمتي نتيجه خوب و قابل قبولي بود.
البته در آوركلاك كارت و ثبت ركورد، معيارهاي ديگري نيز نظير پردازنده و رمهاي خوب نيز ملاك است. ثبت ركورد خوب مديون آوركلاك خوب پردازنده و افزايش مناسب فركانس حافظه ها و پايين آوردن تايمينگ رمها است. در كنار آوركلاك خوب پردازنده و رمها، ولت مد سخت افزاري كارت گرافيك و افزايش فركانس هسته، حافظه ها و شيدر به مقدار مناسب نيز مكمل يكديگر بوده و موجب مي گردد تا ركوردهاي خوب و به يادماندني براي كارت گرافيك ثبت گردد.
ولت مد سخت افزاري كارت گرافيك Gainward Geforce 8500GT 512 – DDR2 با نهايت دقت و بكارگيري تمامي موارد و آموخته ها صورت گرفت. هدف از اين ولت مد سخت افزاري، ثبت ركورد نبود و صرفاً كسب تجربه و شروع مبحث ولت مد كارتهاي گرافيك بود. البته اين ولت مد عاري از ايراد نبوده و مسلماً داراي اشكالات و ريسكهاي بالايي در حين كار بود. اما مهم كسب نتيجه موفق و تجربه آن هم براي بار اول توسط حقير بود.
دليل مفصل نويسي اين نوشته اين بود كه عزيزاني كه تاكنون وارد مقوله ولت مد سخت افزاري كارت گرافيك نشده اند، خود را آماده كرده و بدانند كه اگر اراده كنند مي توانند هر كاري را انجام دهند. خوب به ياد دارم كه حقير در ابتداي راه ولت مد، سئوالات بسياري داشته و بسياري از مسايل برايم ناشناخته بود. لذا بر آن شدم تا اين نوشته را بطور مفصل و جزء به جزء شرح دهم تا نكته مبهمي وجود نداشته باشد.
اميدوارم تا كمي و كاستيهاي اين تجربه را بر من بخشيده و همواره منتظر نظرات دوستان و اساتيد عزيز انجمن آورکلاک هیروز هستم.
موفق باشيد. @};-
نویسنده: بهنام علیمحمدی
