آموزش و راهنمایی اورکلاک پردازنده های سوکت LGA1150
بسیاری از کاربران و اورکلاکر ها با نحوه اورکلاک آسان و بدون دردسر سیستم های LGA1155 - Sandy Bridge/Ivy Bridge آشنایی دارند، اما پردازنده های Haswell کاملا با نسل قبلی خود تفاوت دارند، با اینکه راحتی اورکلاک LGA1155 را به ارث برده اند، اما برای دریافت بیشترین عملکرد پردازنده و حافظه های اصلی باید با گزینه های زیادی و همچنین نحوه تغییرات آنها آشنا شوید، برای فهم بهتر موضوع ابتدا به معرفی ویژگی های اصلی پردازنده های Haswell و سپس به شیوه های اورکلاک این پلتفرم خواهیم پرداخت.
نکته مهم 1: تمام پردازنده ها پتانسیل اورکلاک متفاوتی دارند و گفتن این مقدار بسیار سخت می باشد، اما میزان VID تخمین خوبی را از این پتانسیل بیان خواهد کرد، به یاد داشته باشید اگر میزان VID پردازنده شما مشابه با پردازنده ای دیگر بود، دلیلی برای پتانسیل اورکلاک مشابه وجود نخواهد داشت. پتانسیل اورکلاک تا حد زیادی به کیفیت سیلیکون استفاده شده در پردازنده و عملکرد خنک کنندگی بستگی دارد. پردازنده های هاسول بسیار با یکدیگر متفاوتند اگر شما نهایت به فرکانس 4.4GHz دسترسی پیدا کردید، دلیل تازه کار بودن شما در اورکلاک نیست.
VID: به میزان ولتاژ پایه (Stock Vcore) هر چیپ پردازنده گفته می شود، که در هر چیپ متفاوت و در رویه آزمایشی اینتل قرار دارد، VID به ولتاژ مورد نیاز پردازنده برای عملکردی مناسب در زمانی که تنظیمات Vcore در حالت Auto قرار دارد، گفته می شود.
نکته مهم 2: اورکلاک فرآیند ریسک پذیری هست و انجام این عملیات به صورت اشتباه امکان سوختن ناگهانی یا کاهش عمر قطعات سخت افزاری را در پی خواهد داشت، بنابراین قطعات اورکلاک شده مشمول گارانتی کمپانی های سازنده نمی شوند.
1- مقدمه ای بر اورکلاک پلتفرم Haswell
رگلاتور ولتاژ کاملا یکپارچه (FIVR) هیچگاه در گذشته برای بخش مصرف کننده انجام نشده بود، دو هدف اصلی از وجود این رگلاتور ولتاژ یکپارچه عبارتند از: 1- اجازه فراهم سازی یک ورودی (Input) توسط مادربرد به پردازنده، برای دریافت توسط IVR (رگلاتور ولتاژ یکپارچه) و تولید تعدادی خروجی (Output) دیگر در بخش های متفاوت پردازنده. 2- کاهش سریع و بهتر ولتاژ ایده آل (Idle Voltage) و توان پردازنده. سیستم های جدید از 12v به عنوان ریل اصلی ولتاژ در منبع تغذیه AC/DC استفاده می کنند و رگلاتور ولتاژ (VRM) مادربرد 12v مورد نظر را به ولتاژ عملکردی پردازنده کاهش می دهد، برخلاف عقیده بعضی افراد که تصور می کنند، کاهش 12v به 1v خروجی بسیار سخت و بهتر است خروجی ولتاژ نزدیک به 12v باشد. فرآیند مورد نظر یا با اصطلاح دوره کاری (Duty Cycle) به نسبت ولتاژ ورودی و خروجی گفته می شود، بنابراین خروجی 1.2v از ورودی 12v به میزان %10 دوره کاری تولید می کند. رگلاتور ولتاژ مادربرد زمان بسیار سختی را هنگام عملکرد زیر %10 دوره کاری سپری می کند و به دلیل استفاده FIVR از 1.8v فشار کمتری به رگلاتور ولتاژ مادربرد وارد و پردازنده در کمترین ولتاژ به حالت ایده آل می رسد. اطلاعات گفته شده دو قانون را در مورد پردازنده های Haswell مشخص می کند: 1- ولتاژ ورودی به FIVR یا VIN Override نباید از هیچ یک از ولتاژ های تولیدی FIVR کمتر باشد. 2- دلتا یا اختلاف بین VIN و Vcore تاثیر بسیار مهمی دارد، البته تعدادی دوره کاری در زمان تلورانس بسیار کم وجود دارد و دلتای کمتر همیشه دلیل خوب محسوب نمی شود.
برای پشتیبانی بهتر از اورکلاک، اینتل تصمیم گرفت بخش های فرکانس را از یکدیگر جدا و برخی پارامترها را از پلتفرم های سابق X58 و X79 حفظ کند. اولین گزینه تقسیم کننده BCLK (فرکانس پایه) می باشد که به افزایش BCLK تا اندازه ای زیاد کمک می کند و در نتیجه می توان از ضریب کمتری استفاده کرد.(به ویژه در قسمت حافظه اصلی)، گزینه دیگر برگشتن کنترل بخش Ring/Uncore/Cache می باشد، که به شما توانایی کاهش یا افزایش فرکانس Uncore (که مستقیما به فرکانس های Cache و Ring متصل هست) را می دهد. در پردازنده های نسل قبل Ivy/Sandy Bridge فرکانس Cache و Uncore مشابه فرکانس اصلی پردازنده بودند، اما در نسل جدید Haswell پهنای باند Cache تا دو برابر افزایش داشته و برای جلوگیری از ایجاد گلوگاه پردازنده نیازی هم نیست که مشابه فرکانس پردازنده قرار گیرد. توانایی تغییر Uncore یا Cache برای کاهش ناپایداری در اورکلاک پردازنده و حافظه اصلی بسیار مؤثر هست. در جدول زیر محدودیت ولتاژ های اصلی پردازنده Haswell را مشاهده می کنید.
نکته مهم 3: دلیل قرار گیری CPU I/O Analog و Digital روی Auto، افزایش خودکار این بخش در زمان اورکلاک زیاد حافظه اصلی می باشد، اما اگر به دنبال پیدا کردن محدودیت فرکانسی حافظه خود هستید، بهتر است این بخش را روی 0.3+ (روی خنک کننده هوایی) و 0.5v+ ( در حالت استفاده از نیتروژن مایع) تنظیم کنید. بخش ولتاژ چیپست (PCH Voltage) نیاز به تغییر ندارد ولی در اورکلاک BCLK و حافظه اصلی قدری تاثیر دارد.
2- گام های اصلی اورکلاک Haswell
اگر در زمینه اورکلاک تازه کار هستید و به گونه ای برای بار اول تمایل به اورکلاک دارید بهتر است که از پروفایل های ویژه اورکلاک خودکار در بایوس مادربرد استفاده کنید. پروفایل های اورکلاک موجود معمولا ولتاژ بیشتری را نسبت به نیاز پردازنده اختصاص می دهند، در نتیجه استفاده از آنها در 24/7 توصیه نمی شود.
قدم اول تنظیمات ضریب و فرکانس پایه:
اولین چیزی که شما نیاز به تغییر آن دارید، میزان ضریب پردازنده یا Cpu Clock Ratio می باشد، این گزینه در سیستم های بایوس مادربرد ها متفاوت هست و بیشتر با Cpu Ratio و Cpu Multiplier شناخته می شود. این مقدار را تا اندازه ای که مد نظر دارید افزایش دهید، توصیه می شود با رقم x42 شروع کنید. اگر تمایل دارید که در زمان بیکاری سیستم ضریب پردازنده کاهش یابد، گزینه های صرفه جویی انرژی نظیر C1E ،C3 ،C6/C7 و EIST را در حالت فعال می گذارید، اما اگر تمایل دارید که پردازنده همیشه در فرکانس اورکلاک شده فعالیت کند، گزینه های مورد نظر را غیر فعال کنید. دومین بخش میزان BCLK می باشد، افزایش فرکانس BCLK/PCI-E، ولتاژ بیشتری را طلب می کند، در حالی که تقسیم کننده (Divider) اینطور نیست، تغییر تقسیم کننده به هیچ عنوان توصیه نمی شود، مگر اینکه به فرکانس بیشتری در حافظه اصلی (Memory) نیاز داشته باشید. اگر واقعا تصمیم به تغییر BCLK Divider دارید، بهتر است این گزینه اولین بخش در فرآیند اورکلاک قرار گیرد و تنظیمات دیگر اورکلاک بعد از آن اعمال شود، همیشه به یاد داشته باشید که BCLK Divider بخش های پردازنده، Uncore و حافظه اصلی را تحت تاثیر قرار می دهد و نیاز هست قبل از ذخیره تنظیمات ضریب بخش های مورد نظر را کاهش دهید.
قدم دوم تنظیمات ولتاژ برای پایداری اورکلاک:
سومین گزینه ای که شما نیاز به تغییر آن دارید، بخش تنظیمات ولتاژ ها می باشد، که مهم ترین آن میزان Vcore (ولتاژ اصلی که پردازنده از آن تغذیه می کند) است. در جدول زیر تنظیمات بهینه ای را جهت تغییر این قسمت مشاهده می کنید.
اگر به جدول دقت کنید افزایش چشمگیر ولتاژ مصرفی را در هنگام تغییر ضریب از x49 به x50 مشاهده می کنید، ارقام جدول مورد نظر توسط دستگاه ولتاژ سنجی ویژه در حالت تست پایداری Wprime تعیین شده اند و به گونه ای از میانگین استفاده معمولی بیشتر هستند.
ولتاژ توصیه شده نسبت به فرکانس: گفتن ولتاژ مناسب برای فرکانس پردازنده اصلا راحت نیست و با توجه به پتانسیل مختلف هر پردازنده در اورکلاک این گزینه می تواند کاملا متفاوت باشد، اما جدول بالا تا حدی در این زمینه به شما کمک می کند، بیشتر پردازنده های هاسول در فرکانس 4.5GHz با ولتاژ 1.20v پایدار نمی شوند و برای پایداری در فرکانس مورد نظر به ولتاژی در محدوده 1.25v الی 1.35v نیاز دارند، اگر پردازنده شما با ولتاژ 1.25v پایدار شد، نکته ای مثبت در نظر گرفته می شود و بیانگر موضوع Low Voltage بودن پردازنده می باشد و پتانسیل خوبی در اورکلاک خواهد داشت.
نکته مهم 4: تنظیم دستی یا Manual ولتاژ Vcore رقمی را برای پردازنده تثبیت می کند و این رقم در هیچ زمانی تغییر نمی کند(البته اگر استاندارد های کاهش مصرف انرژی غیر فعال باشند)، حتی در زمانی که پردازنده شما در حالت بیکاری قرار دارد، میزان ولتاژ دریافتی پردازنده برابر با ولتاژ دریافتی در زمان عملکرد %100 می باشد، در نتیجه باعث مصرف بیهوده انرژی و تولید حرارت می شود، برای جلوگیری از این مشکل گزینه ای به نام Offset Mode برای Vcore تعریف شده است که مقیاس کلی عملکرد پردازنده و ولتاژ مصرفی را تشخیص می دهد و متناسب با فعالیت پردازنده ولتاژ ورودی را تنظیم می کند، البته چون پردازنده های Haswell براساس VRM ساخته شده اند، استفاده از تنظیمات Offset زیاد قانع کننده نیست، به یاد داشته باشید که برای اورکلاکی پایدار باید گزینه های بیشتری را در کنار Offset و Vcore تغییر دهید.
VRIN Override میزان ولتاژی است که رگلاتور ولتاژ مادربرد فراهم می کند، این گزینه همیشه از Vcore و تمام بخش های دیگر ولتاژ بیشتر می باشد، افزایش مقدار VIN تا محدوده 2v برای ولتاژ Vcore در محدوده 1.2v تا 1.5v در پایداری سیستم نقش به سزایی دارد، اما بیشتر در فرکانس های بالا کاربرد دارد. برای VIN Override بهتر است از 1.8v شروع و تا 2.0v در حالت خنک کننده هوا ادامه یابد. افزایش VIN حرارت تولیدی زیادی خواهد داشت و اگر به رقم 3.0v در حالت خنک کننده هوایی نزدیک شود، موجب سوختن پردازنده می شود، اگر چه رقم کم این بخش در اورکلاک به راحتی باعث ناپایداری می شود، Intel در این زمینه حفظ حداقل 0.4v بیشتر از Vcore را برای VIN Override توصیه کرده است. در نمودار زیر اختلاف یا دلتای بین VIN و Vcore را مشاهده می کنید.
قدم سوم تنظیمات Uncore/Cache پردازنده:
مؤلفه Uncore در پایداری پردازنده تاثیری ندارد، مگر اینکه آن را کاهش دهید. Uncore در پردازنده های Haswell ترکیبی از مؤلفه های L3 Cache و Ring Bus می باشد، بنابراین کاهش ضریب این بخش، فرکانس Cache پردازنده را نیز کاهش می دهد، فرکانس کش گزینه بسیار مهمی می باشد و در گذشته هماهنگ با فرکانس پردازنده افزایش می یافت، اما همانطور که قبلا ذکر شد در سری هاسول پهنای باند کش دو برابر افزایش یافته و امکان کنترل جداگانه این بخش از طریق کاهش یا افزایش میزان Uncore نیز فراهم شده است، برخی از برنامه ها و نرم افزار های بنچمارک گیری کاملا به کش پردازنده وابسته هستند و بهتر است که در زمان اورکلاک فرکانس این بخش نیز افزایش داشته باشد و حداقل تا 3600Mhz اورکلاک شود. افزایش ولتاژ Ring Bus یا vRing نیز در پایداری اورکلاک و ضریب Uncore نقش دارد. در جدول زیر مقدار مشخصی از ولتاژ vRing برای فرکانس های متفاوت Uncore در نظر گرفته شده است و با توجه به پتانسیل متفاوت پردازنده ها در اورکلاک ارقام معرفی شده بیشتر به عنوان میانگینی کلی در نظر گرفته می شود. در فرکانس های بالا به ویژه 4.8GHz به بعد بهتر است اختلاف 500Mhz الی 300Mhz بین فرکانس کش و فرکانس کلی پردازنده وجود داشته باشد، نزدیک کردن فرکانس کش یا Uncore به پردازنده قطعا امتیاز بنچمارک را افزایش خواهد داد، اما در بخش حافظه اصلی مشکلاتی را به وجود خواهد آورد. اصطلاح Cold به استفاده از خنک کننده های حرفه ای (یخ خشک، نیتروژن یا هلیوم مایع) جهت اکستریم اورکلاکینگ گفته می شود، برای اورکلاکی مناسب بهتره که اول فرکانس پردازنده تنظیم شود و Uncore در مرحله بعد تغییر کند، معمولا تا زمانی که به محدوده فرکانس 4.4GHz نزدیک نشده اید، نیازی به تغییر فرکانس Uncore/Cache نیست.
قدم چهارم تست و سنجش پایداری:
این بخش بیشترین زمان را در عملیات اورکلاک به خود اختصاص می هد، کاربران معمولا برای تست پایداری پردازنده از برنامه هایی نظیر Intel Burn Test و Prime95 استفاده می کنند، اما بهتر از هر دو نرم افزار AIDA64 می باشد، که توسط اینتل نیز پیشنهاد شده است، برنامه مورد نظر تنها هسته های پردازنده را تست نمی کند، بلکه به تمام بخش های پردازنده نیز فشار وارد می کند، در تست های Intel Burn Test و Prime95 در حالت استرس کامل دمای پردازنده باید زیر 90 درجه و در برنامه AIDA64 نیز قرار گرفتن پردازنده زیر 85 درجه سانتی گراد، دمای مطمئنی محسوب می شود.
تنظیمات کلی برای دسترسی راحت به فرکانس های 4.4GHz الی 4.5GHz:
CPU VRIN Override LLC: این قسمت را برای جلوگیری از کاهش VIN روی حالت Extreme قرار می دهید.
CPU VRIN Override Voltage: در محدوده 1.7-1.8v
VCore: در محدوده 1.25-1.32v
Ring Voltage: در محدوده 1.2-1.26v
CPU Multiplier: انتخاب ضریب تا مقدار 44x-45x
BCLK: حالت Auto
Turbo: حالت Auto
C1E, C3, C6/C7, and EIST: همگی غیر فعال شوند.
مجددا تکرار می کنم که همیشه به یاد داشته باشید، پتانسیل اورکلاک پردازنده های هاسول کاملا با یکدیگر متفاوت هستند، ممکن هست پردازنده شما در فرکانس 4.5GHz اصلا با ولتاژ 1.25v پایدار نشود و نیاز به افزایش داشته باشد.
نکته مهم 5: در حالت استفاده از خنک کننده های هوایی هیچگاه به پردازنده خود بیشتر از 1.4v ولتاژ ندهید.
نکته مهم 6: همانطور که قبلا ذکر شد، در فرکانس های محدوده 4.4GHz نیازی به تغییر ضریب Uncore برای کاهش فرکانس Cache پردازنده نیست، اما با توجه به اصل تفاوت در پتانسیل اورکلاک قرار گیری این بخش کمتر از فرکانس پردازنده تاثیر زیادی در پایداری پردازنده خواهد داشت و نیاز به ولتاژ Vcore اضافه را رفع می کند.
نکته مهم 7: مؤلفه VRIN Override Voltage در سیستم بایوس مادربرد های کمپانی Asus و MSI با عبارت های CPU Input Voltage یا VCCIN Voltage نیز شناخته می شوند.
تا به اینجا با اصول اولیه اورکلاک و عملکرد پردازنده های Haswell آشنا شدید، اورکلاک فرآیندی بسیار زمان بر هست و اختصاص وقت کافی در مؤفقیت شما تاثیر به سزایی دارد، همیشه سعی کنید ارقامی که نیاز به یاد سپردن دارند را یادداشت کنید، در اورکلاک تنها پردازنده تحت استرس قرار نمی گیرد، بلکه قسمت های دیگر نظیر رگلاتور ولتاژ مادربرد نیز کاملا تحت فشار قرار می گیرد، در نتیجه داشتن مادربردی با طراحی مناسب اورکلاک و رگلاتور ولتاژ قدرتمند پتانسیل اورکلاک پردازنده را افزایش خواهد داد.
>>>مجموعه اورکلاکینگ هیروز و شخص نویسنده هیچ مسئولیتی در قبال قطعات اورکلاک شده ندارند<<<
@};-@};-@};-
