1- مقدمه

نام اسوس (ASUS) برگرفته از 4 حرف آخر واژه "پگاسوس" به معنی "اسب بزرگ بالدار" در اساطیر یونانی است. شرکت رایانه اِیسوستک (ASUSTeK Computer Inc) یا همان ASUS در سال 1988 میلادی در شهر تایپه کشور تایوان تاسیس شد. این شرکت توسط 4 مهندس به نام های Wayne Hsieh،Ted Hsu ،TH Tung و MT Liao که قبلاً در شرکت "ایسر" مشغول به کار بودند، بنیانگذاری شد. اولین شرکت اسوس را می توان به عنوان بزرگترین تولید کننده قطعات کامپیوتر و لوازم جانبی در دنیا محسوب کرد. محصولات این کمپانی طیف وسیعی از قطعات الکترونیکی منجمله مادربورد، کارت گرافیک، نوت بوک، الترا بوک، All-in-one، تبلت، موبایل، صفحه نمایش، کارت صدا، تجهیزات سرور، UPS و GPS را شامل شده که در سه سطح برای کاربران عادی، حرفه ای و خاص تولید می شوند. امروزه برند ایسوس حتی برای کسانی که علاقه چندانی به علم الکترونیک و قطعات آن ندارند نامی کاملاً آشنا است. مادربورد، کارت گرافیک و نوت بوک خصوصاً سری ROG از محبوبیت خاصی در میان کاربران برخوردار هستند. این شرکت بزرگترین تولید کننده مادربورد در جهان است که محصولاتش طرفداران زیادی در بین تمام افراد دارد.

در آخرین بررسی فنی کارت گرافیک انجام شده توسط لابراتور تخصصی اورکلاکینگ هیروز آخرین اژدهای سرخ کمپانی AMD را به صورت موشکافانه مورد تست و بررسی قرار میدهیم. این کارت گرافیک یک نمونه غیر رفرنس از کمپانی ASUS با نام ASUS Radeon R9 290X DirectCU II OC  است که در بخش خنک کننده, مدار رگلاتور و کلاک ها آن تغییراتی نسبت به نمونه مرجع اعمال شده و یا به اصطلاح غیر رفرنس است.

2- AMD Radeon R9 290X

در تاریخ 25 ماه سپتامبر سال 2013 میلادی کمپانی AMD برای اولین بار خانواده جدید کارتهای گرافیکی رده دسکتاپ خود را با نام Radeon Rx معرفی کرد تا به کار Radeon HD پایان دهد. با این معرفی تغییر اساسی در نامگذاری کارتهای گرافیک جدید این کمپانی صورت گرفت. خانواده Radeon Rx شامل 3 سری Radeon R7 , Radeon R9 و Radeon R5 است و با کمی تامل میتوان متوجه شد این دسته بندی شبیه دسته بندی کمپانی nVIDIA برای کارتهای گرافیک خود است که بعد از عوض شدن نام گذاری, برای مثال از GTX xxx برای کارتهای گرافیک High-End خود استفاده کرد. کمپانی AMD نیز مشابه این کار را انجام داد و همانند کمپانی nVIDIA برای شروع نامگذاری خانواده جدید از عدد 200 استفاده کرد. نسل جدید کارتهای گرافیک کمپانی AMD شامل کارتهای Radeon R9/R7/R5 2X0 میباشد و به بعضی از آنها پسوند X افزوده میشود که بیانگر XT در اسم رمز آنها است.

در تاریخ 24 اکتبر سال 2013 میلادی کارت گرافیک Radeon R9 290X رسما توسط کمپانی AMD معرفی شد. GPU این کارت گرافیک Hawaii نام دارد و مطمئنا شما را به یاد مجمع‌ الجزایر آتشفشانی هاوائی در آقیانوس آرام می‌اندازد. همانطور که جزایر هاوائی از جزیره تاهایتی بسیار بزرگتر و باشکوه تر است این موضوع در مورد تراشه Hawaii نسبت به تراشه Tahiti نیز صدق میکند. دو عضو خانواده Hawaii را Hawaii Pro , کارت گرافیک Radeon R9 290 و Hawaii XT , کارت گرافیک Radeon R9 290X هستند. در واقع R9 290X عضو High-End سری 200 است.

رقیب این کارت گرافیک کارتهای Geforce GTX 780 و Geforce GTX TITAN از کمپانی nVIDIA هستند که باعث شد کمپانی انویدیا برای حفظ برتری خود کارت گرافیک Geforce GTX 780 Ti را روانه معرفی و روانه بازار سازد. البته رقابت R9 290X و GTX780 Ti به گونه ای است که هیچ کدام برتری مطلقی نسبت به دیگری ندارند.

تراشه گرافیکی Hawaii همانند Tahiti بر مبنای معاری Graphic Core Next ساخته شده و داراي 6 ميليارد و 200 ميليون ترانزيستور با فناوري ساخت 28 نانومتر (28nm) است. اندازه سطح (Die Size) آن به 438 میلی متر مربع میرسد که نشان میدهد با آنکه تعداد ترانزیستورهای بکار رفته در Hawaii به میزان 45 درصد افزایش یافته اما اندازه این تراشه تنها 24 درصد بزرگتر شده. Hawaii XT دارای 176 واحد بافت گذاري (Texture) و 64 واحد رنگ ROP است.

همان طور که در تصویر بالا مشاهده میکنید این تراشه دارای 4 پردازنده/موتور هندسی (Geometry processor) است که هر کدام 11 خوشه Compute Unit (خوشه واحد پردازش) دارند. این خوشه ها در واقع همان GCN Compute Unit (واحد پردازش GCN) در کارتهای گرافیک سری 7000 بوده و کاملا مشابه یکدیگر هستند. پس در مجموع این تراشه دارای 44 خوشه واحد پردازش است. هر یک از این خوشه ها 64 پردازنده استریم دارد و در نتیجه تعداد پردازنده های استریم در Hawaii XT به 2816 عدد میرسد یعنی 38 درصد بیشتر از Tahiti XT.

اين تراشه همچين داراي 256 واحد ROP از نوع استينسل (Z/Stencil ROP Unit 256 ) , دو موتور دوگانه هندسي (Dual Geometry Engines x2) که در بالا اشاره شد, دو موتور پردازش ناهمگام يا Dual Asynchronous Compute Engines) ACE) , شانزده بخش مدیریت رندر (render backends) , حافظه نهان سطح دو به مقدار 1024 کیلوبایت در قالب 16 واحد 64 کیلوبایتی و 64 پیکسل خروجی (64Pixel Output) است.

اين کارت گرافيک داراي 4096 مگابايت حافظه گرافيکي از نوع GDDR5 با سرعت کلاک 1250 مگاهرتز است (از آنجایی که این حافظه ها Quad rate هستند فرکانس موثر يا کاری آنها 4 برابر فرکانس واقعی یعنی 5000 مگاهرتز است) و در کنار 8 واحد کنترلر حافظه 64 بيتي از نوع دو کاناله که مجموعا 512 بيت را تشکيل ميدهند, ميتواند پهناي باند 320.0GB/s رو فراهم کند. سرعت کلاک GPU این کارت گرافیک 800 مگاهرتز است و در حالت توربو یا بوست به 1000 مگاهرتز میرسد. همچنين سرعت واحد پيکسل زن (Pixle Filrate) و سرعت واحد بافت گذاري (Texture Filrete) به ترتيب 64.0GPixel/s و 176.0GTexel/s است و سرعت پردازش محاسبات رياضي نیز به 5.6 ترافلاپ (5.6 TFLOPS) ميرسيد. (30 درصد بیشتر از HD7970 Ghz Edition)

اين کارت گرافيک براي برقرار کردن ارتباط با مادربورد از گذرگاه PCI-E X16 نسخه 3.0 استفاده ميکند. البته تمام کارت هاي گرافيکي که از اين نسخه استفاده ميکنند در مادربوردهاي مبتني بر نسخه 2.0 نيز قابل استفاده هستند. API های قابل پشتیبانی توسط این کارت گرافیک شامل DirectX 11.2, Mantle, OpenGL 4.3 هستند. سايه زن (SM5.0) و پردازش مستقيم نسخه 5 (DircetCompute5) از دیگر ویژگی های پشتیبانی شده توسط این کارت گرافیک هستند.

اين کارت گرافيک از فناوري منحصر به فرد AMD با نام Eyefinity پشتيباني ميکند با اين تفاوت که نسخه 2 اين تکلونوژي با کارت هاي گرافيک سري 7000 رادئون معرفي شد شما را قادر میسازد طبق معمول از 6 مانيتور استفاده کنيد اما از سيستم صداي ديجيتال چند نقطه اي مجزا يا Discrete Digital Multi-Point Audio استفاده کنید.

تکنولوژی های این کارت گرافیک به همین جا ختم نمیشود! این کارت گرافیک از تکنولوژی های AMD PowerTune , AMD ZeroCore , AMD HD3D و AMD TrueAudio پشتیبانی میکند. البته کمپانی AMD برای کارتهای R9 29x تکلونوژی جدیدی از CrossFire را در نظر گرفته است به این صورت که اگر شما قصد استفاده از چینش چند تایی با استفاده از این سری کارتهای گرافیک را داشته باشید نیازی به هیچ گونه پل CrossFire نیست! حداکثر توان مصرفی این کارت نیز 275 وات است.

3- بسته بندی و محتویات

بسته بندی کارت گرافیک در نگاه اول شما را با طراحی ساده خود ناامید میکند و این سوال برایتان پیش می آید که چرا کمپانی ASUS برای این کارت High-End مانند کارتهای Mid-Range خود بسته بندی ساده ای در نظر گرفته است؟! در جواب میتوان گفت سیاست این شرکت به گونه ای است که فقط برای محصولات خاص خود بسته بندی های شیک و منحصر به فردی را در نظر میگیرد. مانند کارتهای گرافیک سری Matrix Platinum, Ares و Mars. که بر روی جعبه کارت گرافیک به برخی از ویژگی های آن مانند کولر DirectCU II با عملکرد 20 درصد خنکتر و 3 برابر آرام تر, ورژن اورکلاک شده, 4 گیگابایت حافظه GDDR5, مدار رگولاتور DIGI+, نرم افزار GPU Tweak و...اشاره شده است

پس از باز کردن بسته بندی حس بهتری پیدا خواهید کرد زیرا بسته بندی داخلی کارت به لحاظ گرافیک طراحی زیبایی دارد. متعلقات این محصول شامل دفترچه راهنما, دو بسته برچسب اسوس ROG برای تزیین قسمت های مختلف کارت گرافیک با رنگ های زرد و قرمز و در نهایت یک کابل برق PCI-E از نوع 6 پین به 8 پین است (دو 6 پین به 8 پین).

4- ASUS Radeon R9 290X DirectCU II OC

بعد از چک کردن محتویات, کارت گرافیک را از جای خود خارج میکنیم. در نگاه اول تغییر ظاهری سیستم کولینگ نسبت به سری 7000 کاملا مشهود است. طراحی آن عضلانی بوده و از خطوط ناصاف استفاده شده تا ظاهر زیبایی به کارت گرافیک بدهد. طراحی متفاوت فن ها نسبت به یکدیگر نکته ای هست که تعجب شما بر می انگیزد! اینکه این موضوع دلیل خاصی داشته یا صرفا جنبه ظاهری دارد در ادامه بررسی به آن خواهیم پرداخت.

در بالا کارت گرافیک یک سوئیچ کوچیک قرار دارد. این سوئیچ در نمونه رفرنس نیز دیده میشود. با استفاده از این سوئیچ میتوانید از بایوس اول (Quiet Bios) که کارت را ساکت تر میسازد یا بایوس دوم (Performance Bios) که کارت را با نویز بیشتری همراه میکند استفاده کنید. با انتخاب بایوس اول کارت گرافیک ترجیح میدهد نویز کمی داشته باشد و در عوض دما مقدار بالا رود. با انتخاب بایوس دوم کارت گرافیک بالعکس عمل میکند یعنی کمی دور فن را بالا میبرد تا دما پایینتر باشد و در عوض نویز تولیدی بیشتر شده. سوئیچ بین بایوس ها باید زمانی انجام شود که سیستم خاموش است. در طول تمام تست های ما کارت گرافیک در حالت Performance Bios قرار دارد.

کمپانی اسوس برای اورکلاکرها قابلیتی را در نظر گرفته است که V-Check Point نام دارد و در ابتدا بر روی PCB کارت گرافیک قرار دارد اورکلاکر ها را قادر میسازد ولتاژ قسمت های VDDCI ,MVDD ,VDDC ,OVCI ,OVM و OVC را اندازه گیری کرده و با دقت هر چه بیشتر اقدام به اورکلاکینگ را انجام دهند.

اين کارت گراقیک براي تغذيه کامل به 2 دو اتصال گر برق 6 و 8 پين نیاز دارد که در مجموع به همراه 75 واتی که از طریق گذرگاه PCI-E دریافت میکند 300 وات برق برای این کارت تامین میشود که در صورت لزوم این کارت گرافیک میتواند ولتاژ بیشتری را نیز تامین نماید.

درست پشت اتصالگرهای برق 4 LED وجود دارد که 2 عدد از آنها برای 6 پین و 2 عدد دیگر برای 8 پین در نظر گرفته شده است. زمانی که این LED سبز رنگ باشند مشکلی از بابت برق رسانی وجود ندارد اما اگر مشکلی در برق رسانی به وجود آید و منبع تغذیه سیستم با کمبود برق در فراهم کردن توان مورد نیاز کارت مواجه شود این LED ها به رنگ قرمز در می آیند.

در ابتدا گفتیم کمپانی AMD تکنولوژی جدیدی از CrossFire را برای کارت های سری R9 290 در نظر گرفته است تا برای استفاده از چند کارت گرافیک به طور همزمان مجبور نباشید از پل CrossFire استفاده کنید! تبادل اطلاعات بین کارتهای گرافیک از طریق گذرگاه PCI-E انجام میشود و همانطور که در عکس بالا مشاهده میکنید خبری از پل کراس فایر در بالای کارت گرافیک نیست.

برای این کارت گرافیک در نهایت 4 خروجی تصویر در نظر گرفته شده که تقریبا کامل هستند. خروجی های تصویر این کارت گرافی شامل دو پورت DVI-D، یک پورت HDMI نسخه 1.4a و یک پورت DisplayPort  نسخه 1.2 است.

5- سیستم خنک کننده

سیستم کولینگی که کمپانی ASUS برای کارت گرافیک خود در نظر گرفته است مانند گذشته DirectCU II نام دارد. البته طراحی این سیستم کولینگ چند بار تغییر کرده و بهتر است نام دیگری برای آن در نظر گرفته شود. اولین طراحی این سیستم کولینگ که 3 اسلاته بود مختص کمپانی اسوس بوده و میتوان آن را واقعا DirectCU II نامید. اما با دو اسلاته شدن این سیستم کولینگ متوجه شدیم به نوعی از سیستم کولینگ TwinFrozer کپی برداری شده که این کپی برداری زیاد نمیتواند مهم نباشد اما کارایی پایینتر از طراحی اول به هیچ وجه خوشایند نیست. طراحی جدید این کولر که در کارت گرافیک مورد بررسی نیز دیده میشود 100 درصد مشابه طراحی سیستم کولینگ TwinFrozer است اما امیدواریم کارایی آن نیز در حد این کولر باشد ضمن اینکه DirectCU II جدید از نسل های قبلی سنگینتر است که علی رغم سنگینتر بودن میتواند پیامد خوبی را داشته باشد.

کولر این کارت گرافیک دارای دو عدد فن 95 میلیمتری است که طراحی آنها هم زیباست و هم با یکدیگر متفاوت! در واقع کمپانی ASUS از تکلنولوژی جدید خود بنام CoolTech در ساخت فن های این کولینگ استفاده کرده به این صورت که فن عقبی کارت با ظاهر عجیب خود هوا را در مکش کرده و به چند جهت هدایت میکند تا جریان هوا به قسمت های مختلف هدایت شود و فن جلویی به مقدار کمی عملیات مکش را انجام میدهد اما بیشتر هوا را از کارت خارج میکند. این حرکت در ساخت سیستم کولینگ را میتوان مثبت تلقی کرد و مطمئنا در پایین آمد دمای کارت تاثیر گذار است.

سیستم کولینگ این کارت دارای 5 هیت پایپ بوده که اندازه آنها ممکن است شما را گمراه کند زیرا بر خلاف همیشه در 3 سایز ساخته شده اند. از این 5 لوله انتقال حرارت, 2 پایپ که در طرفین قرار دارند 6 میلیمتری, دو پایپ همسان و چسبیده به هم در وسط, 8 میلیمتری و یک پایپ عظیم که اندازه آن با بقیه فرق دارد 10 میلیمتری است! تمام این هیت پایپ ها از فلز نیکل پوشانده شده اند تا علاوه بر جلوگیری از زنگ زدگی آنها جلوگیری شود. همچنین این لوله های انتقال حرارت با GPU تماس مستقیم دارند.

هیت سینک این کولر کاملا یک تکه, یکپارچه و به حدی بزرگ است که اکثر نقاط PCB و قسمت های حیاتی آن را می پوشاند. نکته ای که وجود دارد اینکه با قرار گرفتن هیت پایپ ها در داخل هیت سینک, سطح تماس این پایپ ها و هیت سینک با یکدیگر یکسان شده و باعث گردیده هیت سینک این کولر فاصله نزدیکی به PCB داشته باشد که این امر در انتقال مقداری موثر است. همچنین قسمت VRM نیز توسط یک هیت سینک خنک میشود. وجود این هیت سینک برای کارت گرافیکی مانند R9 290X بسیار ضروری است اما برای مموری ها هیچ هیت سینکی در نظر گرفته نشده که بهتر بود برای مموری ها هیت سینک کاملی در نظر گرفته میشد تا این قسمت کاملا خنک شود.

کمپانی  ASUSبرای خنک نگه داشتن قسمت پشت PCB نیز یک صفحه سینی شکل یا به اصطلاح Plate را برای این قسمت در نظر گرفته است تا گرمای تولیدی توسط پشت PCB خصوصا پشت تراشه گرافیکی نیز دفع شود.

6- نمای نزدیک (قسمت اول)

حال نگاهی میکنیم به تراشه Hawaii XT. این تراشه ساخت کشور تایوان است و همان طور که گفتیم فرکانس آن در حالت عادی 800 و در حالت Turbo نیز 1000 مگاهرتز می باشد. اما از آنجایی که کارت گرافیک مورد نظر ما به میزان 5 درصد اورکلاک شده است فرکانس آن به 1050 رسیده است.

چیپ های مموری بکار رفته در این کارت مانند نمونه رفرنس ساخت کمپانی Elpida به شماره W2032BBBG-6A-F  هستند. در تصویر زیر یکی از 16 چیپ مموری این کارت را مشاهده میکنید که ظرفیت هر کدام از آنها 256 مگابایت است و در کنار یکدیگر 4096 مگابایت (4 گیگابایت) حافظه این کارت گرافیک را تشکیل میدهند. فرکانس این مموری ها در کارت مورد نظر ما با 8 درصد اورکلاک به 1350 مگاهرتز رسیده (5400 مگاهرتز موثر یا کاری). متاسفانه این چیپ های مموری کیفیت خوبی نداشته و قابلیت اورکلاک پایینی دارند. در تصویر زیر یک عدد از این 16 چیپ را مشاهده میکنید:

GPU به همراه 16 چیپ مموری کارت در اطراف آن:

7- نمای نزدیک (قسمت دوم)

مدار رگلاتور یا VRM (مخفف Voltage regulator module به معنای سیستم مدیریت توان) این کارت گرافیک که یکی از مهمترین قسمت های کارت گرافیک است که کمپانی ASUS برای کارتهای سری DCII خود از مدار تغذیه ولتاژ بسیار خوبی استفاده میکند تا اورکلاکرها را خوشحال سازد. این کارت گرافیک دارای مدار رگلاتور قدرتمند 2+6 فاز(6 فاز برای GPU و 2 فاز برای مموری) از نوع DIGI+ است که در ساخت آن از فناوری Super Alloy Power (به معنای قدرت فوق العاده آلیاژ) استفاده شده و شعار آن 15 درصد کارایی بالاتر , 2.5 برابر طول عمر بالا و 35 درجه خنکتر است. 2.5 برابر طول عمر بالاتر به خازنهای جامد ژاپنی با طول عمر 150 هزار ساعت نسبت به خازنهای معمولی که طول عمر آنها 60 هزار ساعت است اشاره میکند و 35 درجه خنکتر نیز به چوک های بکار گرفته شده در مدار تغذیه که در ساخت آنها از یک فرمول مخصوص آلیاژ که بسیار مغناطیسی, مقاوم در برابر حرارت و ضد زنگ است اشاره میکند. این موضوع باعث میشود کارت گرافیک ساکتتر و پایدارتر نسبت به نمونه مرجع باشد.

هر فاز مموری شامل 2 خازن, 1 چوک و 3 ماسفت است اما تقسیم بندی فاز های برای GPU کمی متفاوت است و هر فاز شامل 1 چوک و 1 ماسفت بوده و هر 2 فاز به طور مشترک از 3 خازن استفاده میکنند.

ماسفت های VRM   بخشGPU  از نوع IOR,  با مدل IR3550M PowIRstage و ساخت کمپانی International Rectifier هستند. این ماسفت ها IC های مجتمعی هستند و میتوان آنها را سه در یک قسمت نامید. به این معنا که هر کدام از این IC ها دارای یک Driver IC , یک ماسفت در پایین و یک ماسفت در بالا هستند. این چیپ ها دمای پایینتر و طول عمر بالاتری دارند و میتوانند در مصرف برق صرفه جویی کنند.

به سراغ ولتاژ کنترلر GPU میرویم. این IC یکی از مهمترین IC های کارت گرافیک است و نقش بسیار مهم و حیاتی در کارت گرافیک دارد. این تراشه که نام تجاری آن عوض شده DIGI+ ASP1300 نام دارد. به نظر میرسد مانند گذشته از تراشه های کمپانی CHiL استفاده شده باشد. بهرحال IC ارزشمندی است و کمپانی ASUS هیچ گاه در این قسمت از IC های بی کیفیت برای کارت های Direct CUII استفاده نمیکند.

کمی بالاتر IC دیگری از کمپانی uPI Semiconductor به شماره uP1631P وظیفه کنترل ولتاژ مموری را بر عهده دارد.

8- سیستم تست

حال زمان آن رسیده تا کارت گرافیک را به صورت عملی مورد آزمون قرار دهیم. قبل از هر چیز ابتدا توضیحاتی میدهیم در مورد سیستم تست, بنچمارک های مورد نظر, شرایط و نحوه انجام تست ها.

سیستم تست بر مبنای پلتفرم Ivy-Bridge از سوکت 1155 است و از مادربورد Z77 کمپانی MSI با نام دقیق MSI Z77A-GD65 استفاده شده. پردازنده نیز INTEL Core i7 3770K است و فرکانس آن با قرار دادن ضریب روی 44 به 4400 مگاهرتز رسیده است. دلیل این کار بر طرف کردن گلوگاه برای برخی کارتهای گرافیک High-End است البته باز هم برای برخی کارتهای گرافیک به طوری کامل بر طرف نخواهد شد اما مرز گلوگاه با اعمال اورکلاک روی پردازنده بالاتر میرود.

برای حافظه اصلی (رم) از دو ماژول دو گیگابایتی Transcend AxeRam 2400 MHz استفاده کردیم. بر اساس پروفایل XMP فرکانس 2400 مگاهرتز با ولتاژ 1.65 ولت و زمان تاخیر (تایمینگ) 28-11-12-10 قابل دسترس است. در طول تمام تست ها پروفایل XMP فعال است تا در بازی هایی که نیاز به فرکانس بالای رم دارند مشکلی از این بابت وجود نداشته باشد.

در هر تست برای مقایسه نتایج از دو تا چند کارت گرافیک هم رده استفاده میکنیم تا در نهایت مقایسه درستی به عمل آوریم. رقبای کارت گرافیک مورد نظر MSI R7970 LIGHTNING به جهت مقایسه کارایی نسبت به نسل قبل و GIGABYTE Geforce GTX 780 Windforce 3X OC به عنوان نماینده ای از کمپانی رقیب در تست ها حضور خواهند داشت.

پاور قدرتمند Thermaltake ToughPower Grand 1200W وظیفه برق رسانی به این سیستم را بر عهده دارد و به خوبی جوابگوی کارتهای High-End در حالت SLI/CrossFire است. هارد دیسک 250 گیگابایتی Hitachi و کولر پردازنده قدرتمند Thermaltake Frio Advanced قطعات دیگر سیستم تست میباشند.

سیستم عامل ما Microsoft Windows 7 Ultimate 64bit SP1 بوده و درایور nVIDIA Forceware 320.49 Desktop برای کارت گرافیک GIGABYTE GTX780 و درایور های AMD Catalyst 13.1/13.12 به ترتیب برای کارتهای گرافیک MSI R7970 Lightning و ASUS Radeon R9 290X DUII OC در نظر گرفته شده. درایور کارت گرافیک ما اولین درایوری است که با آن سازگاری دارد و امکان استفاده از درایور نسخه های پایینتر امکان پذیر نیست.

بنچمارک ها نیز به شرح زیر است:

3DMark Vantage
 3DMark 11
 HWBot Unigine Heaven
 Crysis Warhead
Batman Arkham City
Hitman Absolution
 Dirt 3
 Lost Planet 2

همانطور که ملاحضه میکنید در این قسمت از 8 بنچمارک استفاده خواهیم کرد. ابتدا 3 عدد از سنگینترین بنچمارک های موجود برای کارت گرافیک را اجرا میکنیم, این بنچمارک ها بهترین گزینه برای تست کارتهای گرافیک در بین بنچمارک های کمپانی Futuremark هستند. شما نیز پس از دریافت فایل حاوی آنها میتوانید به نصب و اجرای هر کدام بپردازید. البته در 3DMark Vantage فقط 4 تست اول اجرا میشود و تست های آپشنال حذف گردیده تا شرایط استاندارد باشد.

بعد از بنچمارک ها به سراغ تست کارتهای گرافیک در محیط بازی ها میرویم تا ببینم نتایج گرفته شده تا چه حد صحیح است؟! برای اجرا تست در محیط گیم ابتدا هر کدام از بازی ها را نصب کردیم و سپس با استفاده از قسمت بنچمارک در خود بازی یا با استفاده از نرم افزار جانبی تست ها را اجرا کردیم. تمامی گیم های تست شده یا سنگین هستند و یا بسیار سنگین و در بین آنها تنها بازی Dirt 3 کمی سبک است و نیاز به سیستم چندان قدرتمندی نیست. بجز Crysis WH که از نسخه دهم Direct X استفاده میکند بقیه گیم نسخه یازدهم هستند. وضوح تصویر نیز 1920 در 1080 پیکسل انتخاب شده زیرا Full HD استانداردی برای اجرای تست های محیط گیم است.

از بازی های نام برده شده Crysis HW, Batman Arkham City, Lost Planet 2 برای کارت های گرافیک کمپانی nVIDIA و بازی های Hitman: Absolution, Dirt 3 نیز برای کارتهای گرافیک کمپانی AMD  بهینه سازی شده اند. دور فن کارت گرافیک نیز در طول تمام تست ها اتوماتیک است.

مشخصات کارت گرافیک از زبان GPU-Z:

9- 3DMark Vantage

اولین تستی که با آن کارتهای گرافیکی را محک خواهیم زد 3Dmark vantage نام دارد, تستی بسیار سنگین بر پایه DirectX10 است که حتی از3Dmark 11 نیز سنگینتر است، این بنچمارک توسط شرکت Futuremark تهیه شده و در سال 2008 منتشر گردید. در آن زمان کارتهای گرافیکی زیادی نمیتوانستند فریم قابل قبولی را کسب کنند. برای تست کارتهای گرافیکی ذکر شده ، تنظمیات بنچمارک را بر روی حالتPERFORMANC قرار دادیم.

در این تست همان طور که مشاهده میکنید کارت گرافیک اسوس با اختلاف کمی از رقیب خود جلوتر است و حدود 19 درصد از نسل قبلی خود سریع تر ظاهر میشود.

10- 3Dmark 11

دومین تستی که اجرا میشود 3Dmark 11 نام دارد, همان طور که از اسم آن پیداست این تست بر مبنای DirectX11 است و مانند 3DMark Vantage تست بسیار سنگینی محسوب میشود. تاریخ انتشار بنچمارک مورد نظر سال 2010 است. این تست را نیز در حالت Performance اجرا میکنیم.

در این تست که ملاک بهتری برای سنجش است کارت گرافیک مورد نظر حدود 17 درصد از رقیب و 52 درصد نسبت به نسل قبلی خود سریع تر است!

11- HWBot Unigine Heaven

تست بعدی Unigine Heaven است که با استفاده از نرم افزار ساخت HWBot می توان امتیاز دقیقی برای کارت گرافیک بدست آورد. این تست سنگینترین تست برای کارت های گرافیک است و فشار مضاعفی بر کارت گرافیک وارد میکند که یکی از دلایل آن رزولیشن بالای آن است.هر چقدر رزولیشن تست بیشتر باشد فشار وارده بر کارت بیشتر میشود. نکته دیگر در این مورد این تست استفاده بسیار کم از پردازنده است و بیش از 98 درصد نتیجه نهایی به کارت گرافیک وابسته است و تنها 2 درصد حتی کمتر به پردازنده وابسته است. اما در مورد این کارت گرافیک میتوان گفت 10 درصد از نتیجه نهایی به پردازنده وابسته است زیرا GPU قدرتمند آن به پردازنده قدرتمندی نیاز دارد.

در این تست اختلاف ها مشابه تست قبل است. کارت گرافیک مورد نظر ما 15 درصد سریعتر از رقیب خود و 49 درصد از نسل قبلی خود سریعتر ظاهر میگردد!

12- Crysis Warhead

با شنیدن نام بازی Crysis WH بدون شک یاد صحنه های گرافیکی بالا و جزئیات بسیار دقیق, نفس نفس زدن کارتهای High-End و نرسیدن به فریم ریت مطلوب میوفتیم، اما زمان زیادی از این بازی هیجان انگیز میگذرد. بازی CRYSIS WH یکی از نادر ترین بازی هایی بود که در سال 2008 منتشر شد و از موتور گرافیکی قدرتمند CryEngine 2 بهره مند بود، طراحی و ساخت بازی در دستان شرکتCrytek قرار داشت که خودشان نیز طراحی موتور گرافیکی را به عهده داشتند، در کنار گرافیک سنگین و زیبای بازی, موسیقی متن بازی نیز در آن زمان بسیار مورد توجه قرار گرفت و تنها بازی قدرتمندی بود که فقط برای پلتفورم PC عرضه شد و بعد ها برای کنسول ها نیز منتشر گردید، این بازی از دایرکت ایکس نسخه 10 استفاده میکند و از نرم افزار FBWH Bench tool برای تست گرافیکی استفاده کردیم. مرحله مورد نظر برای تست Ambush نام دارد, همچنین تنظیمات در حالت Enthusiast قرار دارد و AA نیز غیرفعال گردید.

در اولین بنچمارک گیم که برای کارت های nVIDIA بهینه سازی شده است کارت گرافیک ما 4.5 درصد معادل 4.3 فریم از رقیب خود و 34.5 درصد معادل 24.4 فریم از نسل قبلی سریعتر است.

13- Batman Arkham City

تست بعدی بازی زیبای Batman Arkham City است که توسط Rocksteady Studios ساخته شده است، سال تولید این بازی 2011 میباشد. این بازی نیز بر مبنای DirectX11 است و از موتور گرافیکی Unreal Engine 3 برای به رخ کشیدن گرافیک و جزئیات بهره مند است، تمای سری های بازی BATMAN از nVIDIA Physx نیز پشتیبانی میکند که باعث میشود فیزیک بازی از بار پردازنده برداشته شده و قویتر شود و بجای پردازنده, کارت گرافیک این وظیفه را بر دوش گرفته که این موضوع باعث افزایش فریم میشود اما برای اینکه شرایط عادلانه باشند گزینه Physx خاموش و AA نیز مانند تست های دیگر غیر فعال گردیده است.

در این کارت اسوس 10 درصد معادل 13 فریم از رقیب خود عقب تر افتاده اما از نسل قبلی خود 14 درصد معادی 16 فریم سریعتر است.

14- Hitman: Absolution

تست بعدی ما Hitman: Absolution نام دارد، با شنیدن نام این بازی یاد شخصیت بی رحم و خونسرد بازی یعنی Agent47 خواهید افتاد، داستان بازی بعد از نسخهBLOOD MONEY اتفاق می افتد و پیشرفت چشم گیری نسبت به نسخه گذشته خود دارد، یکی از این پیشرفت ها گرافیک بسیار چشم نواز بازی میباشد که کارتهای گرافیکی زیادی را در فریم گیری دچار مشکل کرد. IO Interactive طراح و سازنده بازی و Square Enix ناشر بازی موفقیت خوبی را با انتشار این بازی بدست آوردند، موتور گرافیکی بازی Glacier 2 نام دارد که بر خلاف نا آشنا بودنش قدرت خوبی در نمایش جزئیات دارد لازم به ذکر است بازی نام برده با کارتهای گرافیکی AMD سازگاری بهتری دارد و برای این تست تمام تنظیمات در بالاترین حالت خود هستند و تکنیک AA نیز غیر فعال شده است.

این تست با وجود بهینه سازی برای کارت های گرافیک AMD کارت اسوس را 7 درصد معادل 5.3 فریم عقبتر از رقیب خود نشان میدهد و برتری آن نسبت به نسل قبلی 8 درصد معادل 6 فریم است.

15- Dirt 3

تست بعدی از بازی زیبا و جذاب Dirt3 گرفته خواهد شد، این بازی شبیه سازی اتومبیل رانی است که دارای جلوه های گرافیکی زیبا و بالایی میباشد و در کنار جلوه های گرافیکی از سبکی نو در بازی های رالی بهره مند است، ناشر و توسعه دهندگان بازی Codemasters بازی هایی که شبیه سازی اتومبیل میباشند را گویا بیشتر میپسندند، بازی نام برده در سال 2011 منتشر شد و از موتور گرافیکی EGO 2.0 استفاده میکند که آپشن های فراوان گرافیکی آن شرایط بسیار خوبی را برای آزمایش کارت های گرافیک فراهم میسازد. تمام تنظیمات مانند تست های قبل در بالاترین حد خود قرار گرفته و AA نیز غیر فعال شده است.

اختلاف در این تست به اوضاع خود میرسد و کارت گرافیک مورد نظر ما با اختلاف 34 درصد معادل 53 فریم رقیب خود و 85 درصد معادل 87 فریم نسل قبلی خود را پشت سر میگذارد.

16- Lost Planet 2

تست بعدی ما از بنچمارک بازی Lost Planet 2 میباشد، با اینکه این بازی رایانه ای در زمان خودش مورد استقبال قرار نگرفت اما مورد استقبال کارتهای گرافیکی فراوانی برای محک زدن قرار گرفت, بهره گیری از نسخه DirectX 11 در این بازی شرایط را برای کارت های گرافیکی که سال 2010 منتشر شدن را سخت کرده بود، کمپانی CaPcom نیز هم ناشر بازی بود و هم طراح آن و سعی بر آن داشتند از نسخه اول این بازی بهتر عمل کنند که این اتفاق رخ نداد اما به هر حال موتور گرافیکی MT Framework 2.0 در بازیLOST PLANET 2 بسیار خوش درخشید، برای محک زدن کارت های گرافیکی تمام تنظیمات در بالاترین حد قرار گرفته و AA نیز غیر فعال گردید.

در این تست کارت رقیب با اختلاف 6.6 درصد معادل 6.5 فریم از کارت ما سبقت میگرد و برتری کارت مورد نظر نسبت به نسل قبلی 25 درصد معادل 20 فریم است.

17- دما و صدا

حال نوبت آن رسيده تا به بررسي دما و صداي توليدي توسط کارت بپردازيم. براي ثبت دماي کارت در حالت بيکاري از تب سنسور موجود در نرم افزار GPU-Z استفاده میکنیم. برای این کار بعد از گذشت 10 دقیقه در محیط دسکتاپ دما را چک میکنیم. برای حالت لود و لود اورکلاک تب سنسور GPU-Z را باز گذاشته, تست HWBot Unigine Heaven را اجرا کرده و بعد از اتمام تست دما ها را چک میکنیم. علت انتخاب این تست قرار گرفتن GPU در لود بالای 90 درصد است اما باید این نکته را بیان کرد که دمای کارت گرافیک در سنگینترین گیم ها به مراتب پایینتر است با این حال ما تست مذکور را انتخاب میکنیم تا مشخص شود دمای GPU در حالت لود نزدیک به 100 درصد چقدر است.

دماي کارت در حال بيکاري 36 درجه و حداکثر دور فن در اين حالت 1100RPM است. در اين حالت کارت گرافيک ما صدای بسیار کمی از خود تولید میکند که آزاد دهنده نیست اما دمای کارت کمی بالاست.

در حالت لود کامل دماي کارت گرافيک به 80 درجه سانتی گراد ميرسد که بسیار بالاست. در این حالت کارت گرافیک حرارت بسیار زیادی از خود تولید میکند, با وجود اینکه ما کارت گرافیک را در اسلات اول قرار دادیم اما گرما در اسلات آخر به خوبی قابل حس است ضمن آنکه حرارت تولیدی توسط کارت گرافیک اتاق ما را نیز گرم کرده. کمپانی ASUS با استفاده از کولر قدرتمند خود با وجود حتی افزایش فرکانس های کارت به خوبی توانسته است دمای کارت را پایین بیاورد اما مشکلی که خود کارت گرافیک R9 290X دارد حرارت تولیدی بسیار بالای آن است که روی دمای محیط نیز تاثیر میگذارد. در حالت لود نمیتوانید دست خود را بر روی هیپ پایپ عظیم آن که از بالای کارت خارج میشود نگه دارید! پس در کل میتوان کارت گرافیک R9 290X را در قالب کوره توصیف کرد! دور فن کارت گرافیک در این حالت 47 درصد معادل 1845RPM بوده. نویز تولیدی توسط کارت از حالت Idle بیشتر است اما باز هم کم و اگر داخل کیس باشد آزار دهنده نیست.

در حالت اورکلاک نيز بيشترين دماي ثبت شده 81 درجه است و دور فن نيز در اين حالت نهايت به 48 درصد معادل 1880RPM ميرسد. در اين حالت نویز تولیدی با حالت لود تفاوتی ندارد.

نرم افزار GPU-Z دو سنسور برای برای ثبت دمای قسمت VRM این کارت گرافیک دارد که یکی از آنها 75 را و دیگری را 87 درجه در حالت لود نشان میدهد! بعد از باز کردن هیت سینک این قسمت متوجه شدیم فقط ماسفت های مموری و دو ماسفت پایین که مربوط به VRM قسمت GPU میشوند تماس کامل با هیت سینک داشتند و ماسفت های وسط تماس مناسبی با هیت سینک نداشتند زیرا ماسفت های وسط آثاری از چسبیدن نوار مخصوص نداشته و به همین دلیل دمای VRM قسمت GPU از مموری به طرز قابل توجهی بالاتر است.

18- اورکلاکینگ

هیجان انگیز ترین قسمت بررسی های کارت گرافیک, اورکلاکینگ آنهاست. بعد از انجام بنچمارک ها کارت گرافیک را اورکلاک خواهیم کرد, سپس بنچمارک HWBot Unigine Heaven  را دوباره اجرا میکنیم. دلیل انتخاب این تست برای پایدار کارت گرافیک این است که تست مذکور سنگینترین بنچمارک موجود برای کارتهای گرافیک است و دارای رزولیشن بالاتری نسبت به بقیه بنچمارک ها است ضمن آنکه محیط گرافیکی بسیار بالایی مانند گیم های امروزی دارد. در بخش اورکلاک سعی میکنیم با ولتاژهای پیش فرض به فرکانس های بالا دست یابیم و در صورت اعمال ولتاژ اضافی, کمترین ولتاژ را اعمال میکنیم. دور فن کارت گرافیک نیز مانند قبل اتوماتیک است.

برای اورکلاک کارت گرافیک مرد نظر از نرم افزار ASUS GPU Tweak استفاده میکنیم. GPU Tweak نرم افزار بسیار کامل و قدرتمندی محسوب میشود و دارای قسمت های مختلف برای افزایش فرکانس ها, ولتاژ, مانیتورینگ دمای قسمت های مختلف, فرکانس ها و.... است. این در حالی است که خیلی از کارتهای گرافیک برندهای دیگر دارای نرم افزار اورکلاکینگ مناسبی نیستند داشتن چنین نرم افزار اورکلاکینگی برای کارت گرافیک ما نکته مثبتی میباشد.

نرم افزار مذکور به ما تنها اجازه افزایش ولتاژ GPU را میدهد. ابتدا بدون افزایش ولتاژ اقدام به افزایش فرکانس ها کرده و در نهایت موفق شدیم به فرکانس 1090 مگاهرتز برای GPU و فرکانس 1390 مگاهرتز برای مموری ها دست پیدا کنیم. از آنجایی که دمای کارت با وجود کولر قدرتمند آن باز هم بالاست اینبار ترجیح میدهیم افزایش ولتاژی را اعمال نکرده و به فرکانس های بدست آمده بسنده کنیم. قابلیت اورکلاک پایین مموری به این دلیل است که دمای آنها بالاست و برای اورکلاک بیشتر نیاز دارند خنکتر باشند. در واقع قرار ندادن هیت سینک جداگانه برای مموری ها و نزدیک بودن هیت سینک کولر کارت دمای مموری ها رو به حدی بالا برده که کاملا گرم شوند. در کل قابلیت اورکلاک این کارت گرافیک پایین است.
 

نتیجه تست HWBOT Unigine Heaven بعد از اورکلاکینگ به صورت زیر است:
 

از مقایسه نتایج پیداست که کارایی به میزان 2.5 درصد افزایش پیدا کرده است.

19- نتیجه گیری

حال زمان آن فرا رسیده تا از بنچمارک های گرفته شده به یک نتیجه گیری کلی برسیم. در این مقاله به بررسی فنی و کامل کارت گرافیک ASUS Radeon R9 290X Direct CUII OC پرداختیم. در مدت زمان انجام تست ها، کارت گرافیک ما بسیار قدرتمند ظاهر شد و نتایج بسیار خوبی را به خود اختصاص داد. کولر کارت گرافیک نیز قدرتمند ظاهرا شد و با آنکه در حالت Performance Bios قرار داشت باز هم عملکرد کم صدایی را از آن خود نشان داد. همان طور که روی جعبه کارت به 20 درصد عملکرد خنکتر اشاره شد توانست در تست های ما نیز 20 درصد خنک تر عمل کند و صحت گفته کمپانی اسوس را در مورد 20 درصد خنکتر و 3 برابر ساکتر تایید سازد. متاسفانه با آنکه کولر Direct CUII عملکرد خوبی را از خود به نمایش گذاشت اما مشکل حرارت تولیدی بسیار بالای کارت گرافیک مانع خنک عمل کردن آن شد و به نظر میرسد کمپانی AMD باید راه حلی برای این موضوع پیدا کند زیرا برای هواداران AMD خوشایند نیست. فقدان هیت سینک مموری باعث شد مموری ها قابلیت اورکلاک پایینی داشته باشند البته اگر حرارت تولیدی کارت بالا نبود مموری ها به میزان بیشتری اورکلاک میشدند و همان طور که گفتیم ضعف اصلی این کارت حرارت تولیدی بسیار بالای آن است که این موضوع باعث میشود دمای کیس و اتاق شما افزایش یابد پس اگر قصد خرید این کارت گرافیک را دارید حتما کیسی را انتخاب کنید که سیستم تهویه مناسبی داشته باشد. داشتن نرم افزار انحصاری اورکلاکینگ ASUS GPU Tweak از نقاط قوت این کارت گرافیک است. درنهایت چیزی که برای ما اهمیت زیادی دارد کارایی در مقابل قیمت است که کارت گرافیک اسوس از ارزش خرید بالایی برخوردار است و اگر مشکل حرارت بالا وجود نداشت قطعا یکی از بهترین گزینه ها برای گیمرها به حساب می آمد اما با وجود اینکه این ضعف باز هم ارزش خرید آن در قبال مبلغ پرداختی بالاست. قیمت این محصول در حال حاضر در کشورمان حدود 2 میلیون و 300 هزار تومان است.

نقاط قوت:
+کولر قدرتمند Direct CUII
+کارایی بالا در قبال مبلغ پرداختی
+نرم افزار اورکلاک ASUS GPU Tweak
+مدار رگلاتور 8 فاز از نوع DIGI+

نقاط ضعف:
-حرارت تولیدی بسیار بالا
-نداشتن هیت سینک مموری
-قابلیت اورکلاک پایین

در آخر با توجه به کارایی بالا در مقابل قیمت کارت گرافیک ASUS Radeon R9 290X Direct CUII OC و با وجود نقاط قوت و ضعفی که دارد اوارد GOLD را از لابراتور تخصصی اورکلاکینگ هیروز دریافت میکند.

برای بحث و تبادل نظر در رابطه با این محصول به این تاپیک مراجعه کنید.